05-05-2021 - 11:03

Phát hiện loài thực vật mới cho khoa học thuộc họ Mộc hương (Aristolochiaceae) tại Vườn Quốc gí Vũ Quang, Hà Tĩnh

Trong chương trình phối hợp điều tra đa dạng sinh học giữa Vườn Quốc gia Vũ Quang và Bảo tàng thiên nhiên Việt nam vào giữa năm 2018 nhóm nghiên cứu đã phát hiện ra một loài thực vật dây leo có cấu trúc hoa rất dị biệt, chưa từng được mô tả trước đó, được xác định thuộc chi Nam Mộc hương (Aristolochia) thuộc họ mộc hương (Aristolochiaceae) nhưng chưa thể mô tả vì còn thiếu một số dẫn liệu quan trọng. Việc thu thập và bổ sung dẫn liệu cũng như hoàn chỉnh bản thảo được tiến hành trong giai đoạn 2018-2020. Loài mới cho Khoa học được đặt tên Aristolochia vuquangensis (Mộc hương Vũ Quang) được đăng tải trên tạp chí khoa học Quốc tế chuyên Nghành Phytotaxa 500 (1): 037-044

Mộc hương Vũ Quang (Aristolochia vuquangensis)

Ảnh: Nguyễn Việt Hùng

Loài Mộc hương Vũ Quang (Aristolochia vuquangensis) được phân biệt với những loài khác cùng chi bởi những đặc trưng hình thái bên ngoài rất dị biệt của hoa như: Toàn bộ bên ngoài bao hoa có phủ nhiều lông, gốc bao hoa hình trứng thuôn, dài 1.1-1.5 cm. Môi có 3 thùy hình bán nguyệt không đều nhau, thùy giữa cuộn lại ở mép và lớn hơn 2 thùy bên, lõm sâu ở giữa và 1/3 phía dưới mặt trong của phần ống môi có nhiều lông dính. Về hình thái lá về cơ bản tương đồng với các loài khác trong chi với kích thước và hình dạng đặc trung là hình trứng – ngọn giáo.

Đây là loài mới thứ 8 của phân chi Siphisia của họ Mộc hương (Aristolochiaceae) được phát hiện và mô tả ở Việt Nam trong suốt 7 năm qua và là loài thứ 2 của phân chi này được phát hiện ở miền Trung Việt Nam. Riêng đối với loài Mộc hương Vũ Quang (A vuquangensis) nhóm nghiên cứu chỉ mới ghi nhận sự xuất hiện của chúng tại Vườn Quốc gia Vũ Quang với vùng phân bố rất hẹp khoảng 4km² với số lượng rất ít ỏi tại 1200m thuộc khu vực tiếp giáp với biên giới Việt Nam – Lào.

Loài mới Aristolochia vuquangensis được đăng tải trên tạp chí Phytotaxa

Theo các nghiên cứu mới nhất thì hầu hết các loài thuộc họ Mộc hương (Aristolochiaceae) bao gồm các loài của chi Thổ tế thân (Asarum), chi Mộc hương (Aristolochia) đều có giá trị rất cao về dược học và chữa bệnh, vì vậy những loài này thường bị khai thác, sử dụng quá mức dẫn đến cạn kiệt trong tự nhiên, một số loài bị đẩy đến bờ vực tuyệt chủng do vậy cần được ưu tiên bảo tồn

Loài Mộc hương Vũ Quang được nhóm nghiên cứu đệ trình lên tổ chức Liên minh bảo tồn thiên nhiên Quốc tế IUCN cấp bảo tồn CR (Cực kỳ nguy cấp) vì nhận thấy sự phân bố rất hẹp của loài này tại khu vực cũng như bị de dọa bởi những yếu tố biến đổi khí hậu tại khu vực và giá trị về mặt dược liệu của chúng.